De disclaimer is een veelgebruikt verbaal hulpmiddel waarmee mensen zichzelf bij voorbaat beschermen tegen commentaar, negatieve reacties en twijfels over wat ze (gaan) zeggen. Een voorbeeld: je wilt in feite iets arrogants zeggen en begint met 'ik wil niet arrogant zijn of zo...'.
Ook ik maak mij met vaste regelmaat bewust en onbewust schuldig aan het gebruik van de disclaimer. 'Ik durf zonder valse bescheidenheid te stellen dat...', 'wat ik zeg klinkt misschien vreemd, maar...' en meer van dat soort verschonende introducties.
Onderzoek laat echter zien dat het gebruik van disclaimers het tegenovergestelde effect heeft dan het effect dat je beoogt. Doordat je in de disclaimer een bepaald woord namelijk gebruikt, zoals arrogant of vreemd, activeer je dat begrip bij je toehoorder, waardoor die extra oplet. Met als gevolg dat je juist wél arrogant klinkt en dat wat je zegt juist wél vreemd klinkt.
Ook in de reclame worden disclaimers gebruikt. Een vrij bekende is de vorig jaar geïntroduceerde 'Let op: geld lenen kost geld' die bij elke financiële reclame genoemd en getoond moet worden als het een financieringsproduct betreft. Deze disclaimer wordt door de lezer of toehoorder niet anders uitgelegd maar is glashelder, volgens mijn bescheiden mening. Oeps!
(Met dank aan Roos Vonk)
Reacties